Dirk-Jan de Bruijn, werkzaam bij de interim management pool van de Rijksoverheid, ABD interim gaf me een exemplaar van zijn nieuwste boekje, net verschenen bij Van Gorcum.
Het nieuwste boekje van Dirk-Jan de Bruijn, veranderdokter bij de rijksoverheid, verschijnt precies op het juiste moment. Onder het motto ‘never waste a good crisis’ bepleit hij op enthousiaste en aansprekende wijze het gebruik van de koevoet om de kwaliteit en efficiency bij de overheid te verbeteren. De kaasschaaf is er immers ‘om plakjes kaas mee te snijden’. Dovemansoren aan de onderhandelaars van het kabinet Rutte, maar een nuttig devies voor de ambtenaren die met het regeerakkoord aan de slag moeten.De bezuinigingen van het nieuwe kabinet zijn immers voor een heel groot gedeelte gerealiseerd aan de hand van puur financiele ‘taakstelingen’ en ‘efficiencykortingen’. Voor het CPB overigens aanleiding het netto resultaat van de aangekondigde maatregelen te halveren. Insiders schatten dat zelfs dat nog te optimistisch is. Toch is er degelijk sprake van een andere wind die mogelijk ook hoop geeft op een beter resultaat. Anders dan in het verleden zijn de te bereiken resultaten veelal puur financieel gedefinieerd en is er in principe veel ambtelijke ruimte om hier invulling aan te geven. De huidige situatie waarbij afslanking voornamelijk via inhuur en uitbesteding wordt gerealiseerd en er per saldo weinig besparing wordt gerealiseerd biedt in het nieuwe regeerakkoord geen soelaas. Daarenboven zijn de verantwoordelijk ministers stuk voor stuk ervaren rotten die weten hoe de hazen lopen en zich wat dat betreft ook geen knollen voor citroenen zullen laten aansmeren. Het lijkt er dus op dat de ambtenaren de borst nat kunnen maken: de te realiseren 6 miljard aan bezuinigen lijken mij daarom harder dan gedacht. Kortom: de topambtenaren zullen de komende jaren echt aan de bak moeten.
Gelukkig is er het boekje van Dirk-Jan de Bruijn, met de treffende ondertitel: doorrommelen of doorpakken. De Bruijn prikt op overtuigende wijze door het vooroordeel dat bezuinigen ten koste gaat van de kwaliteit. Integendeel: de grootste efficiencywinst boek je juist door te focussen op kwaliteit. Bij een echte reorganisatie moeten de werkprocessen centraal staan, niet het organigram. Niet de organisatiedeskundige maar een ketenregisseur met doorzettingsmacht moet met een focus op kwaliteit en performance de verandering aansturen. Zo beschrijft hij bijvoorbeeld hoe hij als directeur bedrijfsvoering bij Rijkswaterstaat op basis van deze aanpak een van de meest traumatische processen bij de overheid aanpakte. Met als resultaat dat de betalingstermijn structureel werd verkort, facturen niet meer zoek raakten en met de inzet van minder mensen de kwaliteit en de leverancierstevredenheid fors werd opgevoerd. Voor de Bruijn ligt de kern van zijn veranderfilosofie op de werkvloer, daar weten ze het best hoe het beter, goedkoper en vooral leuker kan, ‘A desk is the most dangerous place from which to view the world’
De veranderdokter heeft meer recepten ter beschikking. Zo introduceert het pakkende en voor mij nieuwe begrip ‘klantgezwicht’ om duidelijk te maken dat klantgerichtheid in een omgeving waar de pijn van de kosten niet zo hard wordt gevoeld onvermijdelijk leidt leidt tot budgetvergroting en uitloop. De kern van efficiencywinst zit hem er juist in, nee te zeggen en dingen niet te doen. Een goede verkoper verkoopt niet wat de klant wil, maar wat ‘ie heeft en wel op zodanige wijze dat de klant denkt dat het precies is wat ‘ie wil. Niet de klant maar de gebruiker moet centraal. En zo heeft de Bruijn er nog een paar: bied perspectief, benadruk het gemeenschappelijke, integrale benadering, geen verkokering, effectief leiderschap en goede communicatie.
Over communicatie nog dit: ‘Kaasschaaf of leiderschap’ is een boekje dat zo dun is en zo prettig opgemaakt en geschreven dat er grote kans is dat er van de centrale boodschap echt iets blijft hangen. Het kan niet anders dan dat de ambtenaren die zich met forse tegenzin door het regeerakkoord hebben geworsteld en zich afvragen hoe ze invulling moeten geven aan hun taakstelling, zonder direct projecten te schrappen, geinspireerd raken door de Bruijn. Misschien iets voor het kerstpakket, lijkt mij een zinvolle investering.